Kilimo cha ufuta chawainua wakulima Babati

“Kabla ya kujishughulisha na kilimo cha ufuta, nilikuwa na hali ngumu kiuchumi, nilikuwa nalima karanga na pamba, ila sasa nalima ufuta na nimejenga nyumba bora ya kisasa, nafuga ng’ombe, kuku na kusomesha watoto.”

Hayo ni maneno ya mmoja wakulima wa ufuta wa Kijiji cha Mwada, Tarafa ya Mbugwe, Wilaya ya Babati mkoani Manyara, Theresia Wilbroad Njaiko ambaye anaeleza faida alizopata baada ya kulima ufuta.

Njaiko anasema baada ya kupata mafunzo ya kulima ufuta kutoka Shirika la Food and Agricultural Research Management (Farm Africa), amenufaika kiuchumi tofauti na awali.

Anasema alianza kulima ekari moja ya ufuta mwaka 1995 na mwaka 2009 Shirika la Farm Africa lilitoa mafunzo ya kilimo bora cha ufuta kwa vikundi viwili vya Nsange na Bessi vyenye wakulima 40.

Anasema msimu uliopita amevuna magunia 10 ya ufuta baada ya kutumia mbegu za Naliendele, Ziada na Lindi White alizopatiwa na Farm Africa na kuuza gunia moja kwa Sh240,000 na kupata Sh2.4 milioni.

Mkulima huyo anatoa ombi kwa Serikali kuanzisha bodi ya zao la ufuta kama ilivyoanzisha bodi ya mazao ya pamba, kahawa na katani ili kuwainua wakulima kiuchumi wa zao la ufuta.

Naye, mkazi wa Kijiji cha Magugu, Khadija Juma ambaye analima ufuta, anaimani kwamba Shirika la Farm Africa litaendelea kuwapatia elimu ya kilimo hicho, mbegu, dawa na kuwatafutia masoko.

“Hivi sasa mkulima amegeukia kilimo cha ufuta kwani kimemuinua, mimi nimefanikiwa kujenga nyumba bora ya kuishi, mwanangu amehitimu kidato cha nne na hivi karibuni anatarajia kuendelea na masomo ya chuo,” anasema Khadija.

Mkulima wa Kijiji cha Magugu, Tabu Issa ameiomba Serikali kutupia jicho kwenye zao hilo, kwani hivi sasa wakulima wengi wamefaidika kupitia ufuta.

“Sasa tunatengeneza sabuni ambayo inaondoa harara na kutengeneza mafuta ya kupikia yasiyo na lehemu, kashata pamoja na unga wa lishe,” anasema.

Kwa upande wake, mkulima wa Kijiji cha Mwada Lucas Said anasema Shirika la Farm Africa linawapatia mbegu na kuwatafutia soko la ufuta.

Naye, Ofisa Masoko wa mradi wa ufuta wa Farm Africa, Rahel Pazzia anasema wakulima wanatarajia kunufaika baada ya kuwatafutia wakulima soko la ufuta India, Uholanzi na China.

MIPANGO DHABITI INAYOWEZA KUKULETEA MAFANIKIO MFUGAJI

Mipango thabiti huleta mafanikio katika ufugaji wa ng’ombe wa maziwa. Wafugaji waliofanikiwa wanafahamu fika kuwa katika uzalishaji wa maziwa 20% inatokana na aina ya ng’ombe na 80% matunzo.
Tumekutana na kupokea maombi kutoka kwa watu wengi ambao wanataka kuanzisha ufugaji wa ng’ombe, lakini hawajui ni wapi pa kuanzia. Kwa kawaida, wao wanaweka pesa, kutafuta ng’ombe, kununua na mwisho hupata ng’ombe. Hapo ndipo kuhangaika na kupata msongo wa mawazo kwa mfugaji huanza kwa kuwa ng’ombe hazalishi maziwa kutokana na aina yake pekee.
Kwa wafugaji wadogo walio wengi, wakati ambapo ng’ombe anafika zizini kwake wanakuwa bado hawajawa tayari kumpokea ng’ombe huyo kwa ajili ya ufugaji. Ili ujasiria mali kwa njia ya ng’ombe uweze kufanikiwa na kumfaidisha mfugaji kiuchumi, mfugaji ni lazima ahakikishe kuwa miundo mbinu muhimu inakuwa tayari kabla ya kumleta ng’ombe.
Kwa mujibu wa mwongozi wa kitabu cha ufugaji wa ng’ombe wa maziwa Afrika ya mashariki, ng’ombe wa maziwa ni lazima wapate mahitaji yafuatayo:• Malisho bora na maji safi ya kunywa• Afya bora bila majeraha• Mazingira safi ikiwa ni pamoja na  banda lililojengwa vizuri• Uangalizi mzuri na wa kirafiki,  ambao humfanya ng’ombe kuwa mtulivu bila kuwa na msongo.
Bila mahitaji haya muhimu, na mfugaji kutokumtunza ng’ombe vizuri, asitegemee kuwa ng’ombe huyo atazalisha kiwango kizuri cha maziwa. Uzalishaji wa kiwango cha maziwa na ubora wake unategemeana kwa kiasi kikubwa na mambo hayo yaliyotajwa hapo juu. Wataalamu wanasema kuwa 20% ya uzalishaji wa ng’ombe inatokana na aina ya ng’ombe na 80% matunzo kutoka kwa mfugaji. Muhudumie ng’ombe wako vizuri naye atarudisha kwa kuzalisha maziwa vizuri.
Mipango

Wafugaji ni lazima wawe na mipango thabiti kwa ajili ya ufugaji wa ng’ombe. Hii hujumuisha idadi ya ng’ombe mfugaji anayotaka kufuga, pamoja na kufahamu ni kiasi gani cha malisho kinachohitajika kwa kipindi chote cha mwaka. Mfugaji pia anapaswa kufahamu kuwa ni kwa namna gani malisho yanafaa kutolewa kwa wanyama.
Mfugaji ni lazima pia apange ni kwa namna gani atapata malisho kwa kipindi chote. Hii inamaanisha kuwa ni muda gani atapanda, kuvuna na kuhifadhi. Mipango ni nguzo muhimu sana kwa kuwa inawezesha kusaidia kufahamu ni nini cha kufanya, namna ya kufikia malengo yaliyokusudiwa, na ni hatua gani imefikiwa. Mfugaji ambaye hana mipango thabiti ni sawa na mtu anayeanza safari bila kufahamu mwisho wa safari yake ni wapi.
Mahitaji ya mlo kamili
Shughuli ya ufugaji wako itakamalika siku ambayo utaweza kuelewa uhusiano kati ya ulishaji wa ng’ombe, uzalishaji wa maziwa na mapato. Endapo ng’ombe wa maziwa atalishwa kwa malisho hafifu ni dhahiri kuwa uzalishaji wa maziwa pia utakuwa hafifu.
Malisho bora
Tafuta ni aina gani ya malisho hufanya vizuri katika ukanda wako. Malisho endelevu hutegemeana kwa kiasi kikubwa na aina ya malisho na utunzaji wake shambani mwako. Chukulia kuwa wewe ni mfugaji mdogo na hauwezi kumudu gharama za umwagiliaji, ni lazima utumie kwa kiasi kikubwa malisho ya wakati wa mvua na kuhifadhi ili kuweza kuyatumia wakati wa kiangazi.
Inashauriwa kupanda majani ya malisho kwa kiasi kikubwa uwezavyo wakati wa mvua. Wahamasishe majirani zako kupanda malisho pia, ili baadaye uweze kununua kutoka kwao. Matete, nyasi, majani ya mtama, majani ya mahindi, lusina, desmodiamu, na alizeti ni miongoni mwa malisho ambayo hufanya vizuri katika maeneo mengi nchini Tanzania.
Kiwango cha kutosha
Fahamu ni kiwango gani kinachotosha kwa kila ng’ombe wako. Hii itakusaidia kufahamu ni kiasi gani cha malisho upande na ni kiasi gani uhifadhi. Kwa wastani, ngombe wa maziwa aliyekomaa mwenye uzito wa kilo 400, anayefugwa ndani ana uwezo wa kula kilo 12 za majani makavu kwa siku. Kumbuka kuwa endapo mifugo yako haitapata malisho ya kutosha wataonesha kwa muonekana wao, na kisha kukupa adhabu kwa kuzalisha maziwa kidogo sana. Kama kanuni inavyoeleza, hakikisha kuwa 15%-18% ya malisho yote ni protini.
Zingatia utunzaji na uzalishaji wa malisho vizuri
Wafugaji walio wengi hukwepa kupanda majani ya malisho kwa kuogopa gharama ya mbolea na mbegu. Kwa uzoefu wetu mfugaji anaweza kutumia mbolea inayotokana na wanyama kupanda malisho na kuyatunza vizuri. Matete ni moja wapo ya malisho hayo. Endapo malisho hayo yatawekwa mbolea vizuri, shamba dogo tu la malisho linaweza kukupatia malisho ya mifugo kwa kipindi chote cha mwaka.
Weka malisho katika hali ya usafi
Hifadhi malisho katika sehemu nzuri, sehemu ambayo hayatapigwa na jua moja kwa moja, mvua au kuwepo uwezekano wa vitu vingine vinavyoweza kuyaharibu kama vile siafu na wadudu wengineo. Majani ya malisho ni lazima yanyaushwe vizuri kuepuka viini vya sumu vinavyoweza kuwepo kwenye malisho. Mfugaji anaweza kuamua juu ya ubora wa malisho kutokana na muonekano wake, harufu na mguso. Malisho mabichi yenye wingi wa majani kuliko shina, yenye kijani kilichokolea, na ambayo yana mguso nyororo, ni moja ya malisho bora ukilinganisha na yale yenye ugumu, shina kubwa na rangi ya njano. Epuka kulisha mifugo yako kwa kutumia malisho yenye ukungu kwa kuwa yanaweza kuwa na sumu.
Kuweka kumbukumbu ni muhimu

Uwekaji wa kumbukumbu ni muhimu lakini huwa hauzingatiwi na wafugaji walio wengi. Baadhi ya wafugaji huona kama uwekaji wa kumbukumbu ni kazi ya ziada, ambayo kulingana na wao haina uhusiano wowote na mapato yanayotokana na shughuli zao. Hata hivyo, bila uwekaji sahihi wa kumbukumbu, mfugaji hawezi kufahamu ni mapato kiasi gani anayopata kutokana na shughuli ya ufugaji. Ni kwa namna gani mfugaji anaweza kufahamu wakati wa kumpandisha ng’ombe wake, kama hajui kuwa zimepita siku ngapi tangu ng’ombe huyo alipozaa!

Mipango thabiti huleta mafanikio katika ufugaji wa ng’ombe wa maziwa. Wafugaji waliofanikiwa wanafahamu fika kuwa katika uzalishaji wa maziwa 20% inatokana na aina ya ng’ombe na 80% matunzo.
Tumekutana na kupokea maombi kutoka kwa watu wengi ambao wanataka kuanzisha ufugaji wa ng’ombe, lakini hawajui ni wapi pa kuanzia. Kwa kawaida, wao wanaweka pesa, kutafuta ng’ombe, kununua na mwisho hupata ng’ombe. Hapo ndipo kuhangaika na kupata msongo wa mawazo kwa mfugaji huanza kwa kuwa ng’ombe hazalishi maziwa kutokana na aina yake pekee.
Kwa wafugaji wadogo walio wengi, wakati ambapo ng’ombe anafika zizini kwake wanakuwa bado hawajawa tayari kumpokea ng’ombe huyo kwa ajili ya ufugaji. Ili ujasiria mali kwa njia ya ng’ombe uweze kufanikiwa na kumfaidisha mfugaji kiuchumi, mfugaji ni lazima ahakikishe kuwa miundo mbinu muhimu inakuwa tayari kabla ya kumleta ng’ombe.
Kwa mujibu wa mwongozi wa kitabu cha ufugaji wa ng’ombe wa maziwa Afrika ya mashariki, ng’ombe wa maziwa ni lazima wapate mahitaji yafuatayo:• Malisho bora na maji safi ya kunywa• Afya bora bila majeraha• Mazingira safi ikiwa ni pamoja na  banda lililojengwa vizuri• Uangalizi mzuri na wa kirafiki,  ambao humfanya ng’ombe kuwa mtulivu bila kuwa na msongo.
Bila mahitaji haya muhimu, na mfugaji kutokumtunza ng’ombe vizuri, asitegemee kuwa ng’ombe huyo atazalisha kiwango kizuri cha maziwa. Uzalishaji wa kiwango cha maziwa na ubora wake unategemeana kwa kiasi kikubwa na mambo hayo yaliyotajwa hapo juu. Wataalamu wanasema kuwa 20% ya uzalishaji wa ng’ombe inatokana na aina ya ng’ombe na 80% matunzo kutoka kwa mfugaji. Muhudumie ng’ombe wako vizuri naye atarudisha kwa kuzalisha maziwa vizuri.
Mipango

Wafugaji ni lazima wawe na mipango thabiti kwa ajili ya ufugaji wa ng’ombe. Hii hujumuisha idadi ya ng’ombe mfugaji anayotaka kufuga, pamoja na kufahamu ni kiasi gani cha malisho kinachohitajika kwa kipindi chote cha mwaka. Mfugaji pia anapaswa kufahamu kuwa ni kwa namna gani malisho yanafaa kutolewa kwa wanyama.
Mfugaji ni lazima pia apange ni kwa namna gani atapata malisho kwa kipindi chote. Hii inamaanisha kuwa ni muda gani atapanda, kuvuna na kuhifadhi. Mipango ni nguzo muhimu sana kwa kuwa inawezesha kusaidia kufahamu ni nini cha kufanya, namna ya kufikia malengo yaliyokusudiwa, na ni hatua gani imefikiwa. Mfugaji ambaye hana mipango thabiti ni sawa na mtu anayeanza safari bila kufahamu mwisho wa safari yake ni wapi.
Mahitaji ya mlo kamili
Shughuli ya ufugaji wako itakamalika siku ambayo utaweza kuelewa uhusiano kati ya ulishaji wa ng’ombe, uzalishaji wa maziwa na mapato. Endapo ng’ombe wa maziwa atalishwa kwa malisho hafifu ni dhahiri kuwa uzalishaji wa maziwa pia utakuwa hafifu.
Malisho bora
Tafuta ni aina gani ya malisho hufanya vizuri katika ukanda wako. Malisho endelevu hutegemeana kwa kiasi kikubwa na aina ya malisho na utunzaji wake shambani mwako. Chukulia kuwa wewe ni mfugaji mdogo na hauwezi kumudu gharama za umwagiliaji, ni lazima utumie kwa kiasi kikubwa malisho ya wakati wa mvua na kuhifadhi ili kuweza kuyatumia wakati wa kiangazi.
Inashauriwa kupanda majani ya malisho kwa kiasi kikubwa uwezavyo wakati wa mvua. Wahamasishe majirani zako kupanda malisho pia, ili baadaye uweze kununua kutoka kwao. Matete, nyasi, majani ya mtama, majani ya mahindi, lusina, desmodiamu, na alizeti ni miongoni mwa malisho ambayo hufanya vizuri katika maeneo mengi nchini Tanzania.
Kiwango cha kutosha
Fahamu ni kiwango gani kinachotosha kwa kila ng’ombe wako. Hii itakusaidia kufahamu ni kiasi gani cha malisho upande na ni kiasi gani uhifadhi. Kwa wastani, ngombe wa maziwa aliyekomaa mwenye uzito wa kilo 400, anayefugwa ndani ana uwezo wa kula kilo 12 za majani makavu kwa siku. Kumbuka kuwa endapo mifugo yako haitapata malisho ya kutosha wataonesha kwa muonekana wao, na kisha kukupa adhabu kwa kuzalisha maziwa kidogo sana. Kama kanuni inavyoeleza, hakikisha kuwa 15%-18% ya malisho yote ni protini.
Zingatia utunzaji na uzalishaji wa malisho vizuri
Wafugaji walio wengi hukwepa kupanda majani ya malisho kwa kuogopa gharama ya mbolea na mbegu. Kwa uzoefu wetu mfugaji anaweza kutumia mbolea inayotokana na wanyama kupanda malisho na kuyatunza vizuri. Matete ni moja wapo ya malisho hayo. Endapo malisho hayo yatawekwa mbolea vizuri, shamba dogo tu la malisho linaweza kukupatia malisho ya mifugo kwa kipindi chote cha mwaka.
Weka malisho katika hali ya usafi
Hifadhi malisho katika sehemu nzuri, sehemu ambayo hayatapigwa na jua moja kwa moja, mvua au kuwepo uwezekano wa vitu vingine vinavyoweza kuyaharibu kama vile siafu na wadudu wengineo. Majani ya malisho ni lazima yanyaushwe vizuri kuepuka viini vya sumu vinavyoweza kuwepo kwenye malisho. Mfugaji anaweza kuamua juu ya ubora wa malisho kutokana na muonekano wake, harufu na mguso. Malisho mabichi yenye wingi wa majani kuliko shina, yenye kijani kilichokolea, na ambayo yana mguso nyororo, ni moja ya malisho bora ukilinganisha na yale yenye ugumu, shina kubwa na rangi ya njano. Epuka kulisha mifugo yako kwa kutumia malisho yenye ukungu kwa kuwa yanaweza kuwa na sumu.
Kuweka kumbukumbu ni muhimu

Uwekaji wa kumbukumbu ni muhimu lakini huwa hauzingatiwi na wafugaji walio wengi. Baadhi ya wafugaji huona kama uwekaji wa kumbukumbu ni kazi ya ziada, ambayo kulingana na wao haina uhusiano wowote na mapato yanayotokana na shughuli zao. Hata hivyo, bila uwekaji sahihi wa kumbukumbu, mfugaji hawezi kufahamu ni mapato kiasi gani anayopata kutokana na shughuli ya ufugaji. Ni kwa namna gani mfugaji anaweza kufahamu wakati wa kumpandisha ng’ombe wake, kama hajui kuwa zimepita siku ngapi tangu ng’ombe huyo alipozaa!

UFUGAJI WA KUKU: ULISHAJI WA CHAKULA KWA KUKU NA MATUNZO MENGINE

Kama unafugia ndani kwa kuwa unaeneo dogo basi kitu kikubwa cha kukumbuka ni kuwapa majani kwa njia hii ya kuning'iniza. Njia hii inasaidia sana hata kupunguza tabia mbaya ya kuku ya kudonoa ambayo inaweza kuwapelekea kuku wapoteze maisha.

Namna nzuri ya kulisha na kunywesha kuku maji ndani ya banda lako. Chombo cha chakula na maji lazima kiwe juu kidogo ili kuzuia kuku waichezea chakula au maji. Kuku wanatabia ya kupanda juu ya chakula au maji na hivyo kuchafua kwa miguu yao au hata kwa kinyesi chao. Hivyo tabia hii huzuiwa kwa kuweka vyombo kama inavyooneka kwenye picha hapo juu.

Kuku hawa wamewekwa ndani ya uzio ili wajitafutie chakula wenyewe ikiwa ni pamoja na kula majani ya kijani. Kuku hawa wamefugwa kwa njia ya nusu asili. Wanajitafutia chakula chao wenyewe lakini ndani ya fenzi na hupewa ziada kidogo pamoja na maji.

Kuku hufurahia sana kucheza kwenye mchanga wakipewa uhuru na nafasi hiyo, huchimba kwa miguu yao na kutengeneza bonde ambao hulala. Hupenda kufanya hizi hasa wakiwa wanaotea jua ambalo si kali kiasi cha kuwachoma. Pamoja na kula wadudu wanaowaona udongoni kuku hawa hunufaika na vitamini D inayozalishwa mwilini baada ya kuota jua. Kumbe mwanga na jua/joto pia vinaumuhimu sana kwa ufugaji wa kuku. Kama unafanya ufugaji wa ndi zingatia kuwapa joto, hewa na mwanga wa kutosha ili kuku wako waweze kukupa maza

o unayo tarajia.

UFUGAJI WA SAMAKI: VITUO VYA SERIKALI KWA AJILI YA KUPATA VIFARANGA WA SAMAKI

Hawa ni vifaranga wa samaki kwa ajili ya kupandikiza kwenye bwawa la samaki.

Serikali ya Tanzania ina vituo vya ukuuzaji wa samaki maeneo mbalimbali nchini kwa lengo la kuongeza upatikanaji wa samaki, ajira na kipato kwa wananchi wake. Vituo vya kuzalisha vifaranga wa maji baridi nchini ni Kingolwira (Morogoro), Ruhila (Songea), Mtama (Lindi), Nyamirembe (Chato) na Mwamapuli (Igunga). Serikali bado inaendelea na jitihada zake za kujenga na kuviimarisha vituo vya Chongoleani (Tanga), Nyamirembe (Chato), Kingolwira (Morogoro), Ruhila (Songea), Karanga (Moshi) pamoja na kuanzisha vituo vipya vya Chihiko (Mtwara) na Kibirizi (Kigoma). Yote hii ni kutaka kuongeza upatikanaji wa vifaranga vya samaki kwa wafugaji. Kama unafuga au unadhamiria kufuga basi fika karibu na vituo hivi ili uweze kupata ushauri wa namna ya kufanya ufugaji wenye tija na ununue vifaranga wa samaki kwa ajili ya kuanza ufugaji wako. 

Huu ni mtambo rahisi wa kuzalisha vifaranga wa samaki iliotengenezwa na Watanzania. Mtambo huu upo katika kituo cha uzalishaji wa samaki cha Serikali kilichopo Kingolwira (Morogoro).

Wanawake mkoani KATAVI watakiwa kutambua fursa walizonazo

Mkoani KATAVI mwandishi wa TBC anaripoti kuwa wanawake wilaya ya MLELE wametakiwa kutafakari siku ya wanawake duniani kwa kutambua fursa walizonazo ili kuweza kubadili fikra na mtazamo wa kwamba wao ni tegemezi. 

Akizungumza katika uzinduzi wa wiki ya siku ya mwanamke duniani Kaimu Mkuu wa Wilaya ya MLELE EPHRASE TENGANAMBA amesema ni lazima kila mwanamke akatambua na kuwajibika juu ya majukumu aliyonayo. 

Wakati huo hun shirika Iba limetoa jumla ya dawati kumi kwa shule ya msingi inyonga kuchangia maendendeleo ya shule hiyo

JKT laanza kutoa mafunzo ya ufugaji nyuki

Mkuu wa wilaya ya TABORA SULEIMAN KUMCHAYA

Jeshi la Kujenga Taifa -JKT limeanza kutekeleza agizo la Waziri Mkuu MIZENGO PINDA kwa kutoa mafunzo ya ufugaji nyuki kwa askari wa kudumu wa vikosi mbali mbali vya JKT na JKU kwa lengo la kusambaza ujuzi huo na kuongeza uzalishaji wa Asali nchini. 

Jeshi hilo kupitia kikosi chake cha 823 MSANGE-TABORA limeanza kuendesha mafunzo kwa awamu kwa Askari wa vikosi vya JKT, JKU ZANZIBAR na Wananchi ili kuwapatia ujuzi wa kufuga nyuki kisasa na kuzalisha Asali bora. 

Askari na raia waliopatiwa mafunzo wamesema mafunzo hayo yatawasaidia kuwafundisha askari na wananchi wenzao katika maeneo yao jinsi ya kufuga nyuki kisasa na kupata Asali bora. 

Mkufunzi mkuu wa JKT Kikosi cha 823 MSANGE-TABORA Luteni HANS MWAKANYAMALE na Mkuu wa kikosi hicho Luteni kanali AHMED ABBAS AHMED wamesema madhumuni makubwa ya kuendesha mafunzo hayo ni kusambaza ujuzi huo kwa vikosi vyote vya Tanzania bara na visiwani. 

Akifunga mafunzo hayo, Mkuu wa wilaya ya TABORA SULEIMAN KUMCHAYA amesema Asali ni mali na ni zao lisilotumia gharama kubwa.

Kilimo cha Njugu

Njugu ni mbegu za mmea wa njugu. Mmea huo unapoendelea kusitawi huwa unachanua maua ya manjano ambayo hujichavusha yenyewe.

Ovari iliyotiwa mbegu ya kiume ambayo iko kwenye ncha ya shina ya mmea huo huanza kuingia udongoni. Ovari hiyo huwa na mbegu. Mbegu hiyo inapoingia udongoni, hukua sambamba na udongo wa juu, halafu inakomaa ikielekea chini. Kisha mbegu hiyo inakuwa njugu. Mmea mmoja unaweza kuwa na njugu 40.

Njugu husitawi vizuri katika maeneo yenye joto na mvua ya wastani. Kuna kipindi cha siku 120 au 160 kati ya wakati wa kupanda na kuvuna, ikitegemea aina ya njugu na hali ya hewa. Wakati wa kuvuna, ni lazima wakulima wa njugu wachimbue mimea hiyo na kuipindua, halafu wanaiacha ikauke ili isioze wakati inapohifadhiwa. Siku hizi, wakulima wengi hutumia mashine za kilimo za kisasa zinazowawezesha kuchimbua mimea hiyo, kuikung’uta, na kuipindua kwa wakati mmoja.

Matumizi Mengi ya Njugu

Njugu ni chakula chenye virutubisho vingi sana. Njugu husaidia sana umeng’enyaji wa chakula, na zina vitamini 13 na madini 26. Vingi kati ya virutubisho hivyo havipatikani katika vyakula vya kisasa. Kitabu The Encyclopædia Britannica kinasema: “Njugu zina protini nyingi zaidi, madini mengi zaidi, na vitamini nyingi kuliko maini ya ng’ombe.” Lakini watu wanaotaka kupunguza uzito wao wanapaswa kutahadhari! Njugu zina “mafuta mengi kuliko malai nzito” na “kalori nyingi kuliko sukari.”

Njugu hutumiwa katika vyakula vingi vinavyopikwa katika nchi nyingi na ni rahisi sana kutambua ladha yake. Anya von Bremzen, mwandishi katika fani ya upishi, anasema: “Ladha ya njugu ni tamu sana na haina kifani, kwa hiyo chakula chochote kilichotiwa njugu kitakuwa na ladha kama ya njugu. Kwa hiyo, uwe ni mchuzi wa njugu wa Indonesia, supu ya Afrika Magharibi, spageti za Kichina, kitoweo cha Peru, au mkate uliopakwa siagi ya njugu, ladha ni ileile.”

Vilevile, njugu ni kitafuno kinachopendwa na wengi kotekote ulimwenguni. Kwa mfano, huko India njugu huchanganywa na maharagwe makavu na kuuzwa barabarani. Kulingana na kitabu The Great American Peanut, inasemekana kwamba siagi ya njugu, ambayo hupakwa kwenye mkate katika nchi kadhaa, “ilivumbuliwa na daktari mmoja kutoka St. Louis [Marekani] wapata mwaka wa 1890 kwa madhumuni ya kutunza afya ya watu wazee.”

Lakini mbali na kutumiwa kama chakula, njugu zina matumizi mengineyo. Katika bara lote la Asia, njugu hutumiwa kutengeneza mafuta ya kupikia. Mafuta ya njugu yanaweza kutumiwa pia kupikia vyakula vinavyohitaji kupikwa kwa moto mkali, na hayapati harufu ya vyakula vinavyopikwa.

Huko Brazili, masalio ya njugu zilizotumiwa kutengeneza mafuta ya kupikia hutumiwa kutengeneza chakula cha mifugo. Na bidhaa nyingi hutengenezwa kutokana na njugu.—Ona maelezo yaliyo juu.

Jihadhari na Mizio ya Njugu!

Njugu zinaweza kukaa kwa muda mrefu bila kuhifadhiwa kwenye friji. Hata hivyo, tunapaswa kutahadhari. Njugu ambazo zimeanza kupata kuvu zina kemikali hatari inayoitwa aflatoxin ambayo ina uwezo mkubwa wa kusababisha kansa. Isitoshe, watu wengine wana mizio ya njugu. Wanapokula njugu ‘wanaweza kutokwa na kamasi puani na kupata vipele au kuathiriwa mwili mzima (anaphylactic shock),’ lasema gazeti Prevention.Uchunguzi mbalimbali umeonyesha kwamba siku hizi watoto wengi zaidi wanapata mizio ya njugu.

Gazeti Prevention linaripoti kwamba ikiwa wazazi wote wawili wana ugonjwa wa pumu, mzio wa kupata uvimbe puani, au ukurutu, kuna uwezekano mkubwa kwamba mtoto wao atapata mzio wa njugu.

Jambo hilo pia linawahusu watoto ambao mama zao wana mizio na pia watoto wanaopata mzio wa maziwa kabla ya kufikia umri wa mwaka mmoja. Dakt. Hugh Sampson, profesa wa magonjwa ya watoto kwenye Kituo cha Kitiba cha Chuo Kikuu cha Johns Hopkins huko Marekani, anasema: “Ni afadhali wazazi wasiwape watoto wao siagi ya njugu hadi wanapofikia umri wa miaka mitatu.”

Iwe unapenda njugu au la, huenda mazungumzo haya kuhusu matumizi yake mengi yamekufanya uthamini mbegu hiyo ndogo inayopendwa na wengi.

CHOROKO HUIMARISHA AFYA YAKO

CHOROKO HUIMARISHA AFYA YAKO
Je wewe ni miongoni mwa wapenzi wa choroko? Kama unatumia utakuwa miongoni mwa wanaofaidika na virutubisho muhimu kwa afya mwilini.


Wataalamu waliofanya uchunguzi kuhusu choroko ambayo ni jamii ya kunde,
wanasema utamu wa ladha yake unashabihiana kabisa na umuhimu wake katika afya.

Choroko ni kati ya vyakula vyenye kiwango kikubwa cha protini, madini ya phosphorus na calcium. Ukiachilia mbali faida nyingine, virutubisho hivi ni muhimu sana kwa ustawi wa afya ya ubongo.


Wataalam mbalimbali wamenukuliwa na mtandao wa kesehatan.123.com wakielezea umuhimu wa ulaji wa choroko ili kuongeza uwezo wa kufikiri.
Faida nyingine za choroko ni pamoja na kuimarisha mifupa. Hii inatokana na kiwango kikubwa cha madini ya phosphorus na calcium.

Choroko pia ni nzuri kwa afya ya moyo, mafuta yaliyopo kwenye mboga hii ni salama na yana faida katika kuusaidiana moyo kutenda kazi zake vizuri na kwa upande mwingine kusaidia kurahisisha ufyonzwaji wa chakula mwilini* hivyo kuepuka hatari ya kupata saratani.


Uwepo wa vitamin B1 na B2* ndani yake husaidia kuimarisha mfumo wa fahamu nasi vizuri kutumiwa na wajawazito kwa sababu zina kiwango kikubwa cha folic acid ambayo ni muhimu kw aukuaji wa mtoto.

Mifugo mingi yahama kwakukosa malisho

Wizara ya Maendeleo ya Mifugo na Uvuvi imesema ukosefu wa malisho na maji umefanya mifugo mingi kuhamia katika mikoa ya MOROGORO, PWANI na NYANDA ZA JUU ambayo yanafaa kwa shughuli za kilimo na hivyo kusababisha migongano ya wakulima na wafugaji. 

Naibu Waziri wa Wizara hiyo KAIKA SANING’O OLE TELELE amemesema hayo wakati wa ufunguzi wa siku ya Nyanja za malisho iliyofanyika mjini MOROGORO ambapo alikuwa mgeni rasmi. 

Naibu waziri huyo pia akawataka watafiti wagani na mameneja wa mashamba ya mbegu za malisho kuhakikisha wanaweka mkazo katika kufanya tafiti na kutoa ushauri unaolenga uendeshaji na uboreshaji nyanda za malisho ili kuongeza tija na hivyo kupunguza kwa kiasi kikubwa kuhamahama kwa wafugaji ili kuondoa migongano kati ya wafugaji na watumiaji wengine wa ardhi hususani wakulima. 

Mkuu wa mkoa wa Morogoro akizungumza kabla ya kumakaribisha mgeni rasmi amesema licha ya kuwepo kwa wataalamu na watafiti katika sekta ya mifugo wanao jishughulisha na uboreshaji katika nyanda za malisho bado kunachangamoto . 

Nae ANGELO MWILAWA kutoka taasisi ya utafiti na uhifadhi wa mifugo anasisitiza umuhimu wa matumizi ya matokeo ya tafiti mbalimbali zinazotolewa na wataalamu ili kuondoa migogoro isiyo ya lazima kwa wafugaji na wakulima.

Mvuvi katika kisiwa cha Yozu wilaya ya Sengerema Aibuka na Toyota IST

Kaimu Meneja Mauzo Kanda ya Ziwa wa Airtel Bwana David Wankuru akimkabithi gari aina ya Toyota IST bwana Kijiji Gweso ambaye ni Mvuvi na mkazi wa wilaya ya Sengerema Mwanza mara baada ya kuibuka mshindi wa promosheni ya Airtel Yatosha Zaidi akishuhudia ni Afisa Uhusiano wa Airtel,Bi. Jane Matinde.

Mshindi wa gari kupitia promosheni ya Airtel Yatosha Zaidi Bwana Kijiji Gweso akifungua gari mara baada ya kukabidhiwa gari na Airtel mara baada ya kuibuka mshindi, Bwana Gweso ni Mvuvi na mkazi wa wilaya ya Sengerema Mwanza. akishuhudia ni Kaimu Meneja Mauzo Kanda ya Ziwa wa Airtel David Wankuru.

Mshindi wa gari kupitia promosheni ya Airtel Yatosha Zaidi Bwana Kijiji Gweso akiwa ndani ya gari yake mara baada ya kukabidhiwa gari na Airtel mara baada ya kuibuka mshindi, Bwana Gweso ni Mvuvi na mkazi wa wilaya ya Sengerema Mwanza.

Liki: Zao lisiloshambuliwa na magonjwa

Ni vyema kuchagua aina ya mazao ambayo hayana gharama kubwa kuzalisha, wakati huo huo yakiwa na faidi kubwa.

Liki ni moja ya mazao ya mbogamboga ambayo yanapata umaarufu mkubwa nchini Tanzania, kutokana na kuzalishwa katika maeneo mengi, na kuwa na soko la uhakika. Zao hili ni moja kati ya mazao ya mboga ambayo yanaweza kuachwa shambani kwa muda mrefu baada ya kukomaa, ili kusubiri soko endapo kuna tatizo katika soko ikiwa ni pamoja na bei ya kuuzia.

Namna ya kuzalisha liki
Utayarishaji wa shamba: Baada ya kufanya maamuzi ya eneo utakalopanda liki, hakikisha kuwa eneo hilo limelimwa vizuri. Ondoa taka zote zisizohitajika shambani, ikiwa ni pamoja na magugu yanayoweza kurudia kuota baada ya muda fulani.

Kusia mbegu: Baada ya kufanya maandalizi muhimu ya shamba, tengeneza matuta kwa ajili ya kusia mbegu.

Hakikisha kuwa udongo unaokusudiwa kutengeneza matuta, umechanganywa na mbolea mboji ambayo imeiva vizuri. Utengenezaji wa matuta hutegemeana na hali ya hewa kwa kipindi unachojiandaa kusia mbegu. Wakati wa msimu wa mvua, tengeneza matuta mwinuko. Hii itasaidia maji yasituame kwenye kitalu na kuozesha miche.

Katika msimu wa kiangazi, ni muhimu kutengeneza matuta mbonyeo. Hii itasaidia katika uhifadhi wa maji na kufanya kitalu kiwe na unyevu utakaosaidia miche kukua vizuri.

Baada ya kuandaa matuta kulingana na mahitaji, sia mbegu zako kwa mstari. Unaweza kuchora kwa kutumia kijiti na kina kisiwe kirefu sana ili kuepusha mbegu kushindwa kutokeza juu ya ardhi. Baada ya siku 7 tangu kusia, mbegu zitakuwa zimeota.

Matunzo: Palilia na kuhakikisha kuwa tuta lenye miche ni safi wakati wote, ili kuepusha uwezekana wa kuwepovimelea na magonjwa. Pia ni muhimu kuhakikisha tuta lina unyevu wakati wote.

Kupanda shambani: Hakikisha kuwa shamba limelimwa na kuandaliwa vizuri wiki mbili kabla ya muda wa kupanda liki shambani. Miche ihamishiwe shambani inapokuwa na urefu wa sentimita 15-20. Liki itakuwa na ufanisi zaidi endapo itapandwa kwenye matuta ya kina kirefu ambayo yanakuwa yameshaandaliwa tayari kabla ya muda wa kupanda liki kutoka sehemu iliposiwa.

Nafasi: Tumia kijiti kutoboa shimo kwa ajili ya kupandia miche ya liki. Nafasi kati ya mche na mche iwe ni sentimita 15. Kati ya mstari na mstari iwe ni sentimita 30.

Tumbukiza mche wa liki kwenye shimo kwa uangalifu ili mizizi isiumie na kusababisha kutokuota vizuri. Tumia vidole vyako kuhakikisha kuwa mizizi imezama kwenye shimo vizuri. Funika vizuri kuhakikisha kuwa udongo hautamomonyolewa na maji utakapokuwa unamwagilia.

Palizi: Hakikisha kuwa unapalilia shamba vizuri kila magugu yanapoota. Hii itasaidia liki kukua vizuri bila kuwa na mashindano ya kupata virutubisho na maji kati yake na magugu. Unaweza kutandaza mbolea kavu shambani kuzuia magugu yasiote, lakini pia itasaidia kufukuza wadudu wanaoweza kusababisha uharibifu, ingawa zao la liki halina wadudu wanaolishambulia.

Wadudu na magonjwa: Nchini Tanzania zao hili bado halijawahi kupata tatizo la wadudu wala magonjwa.

Kuvuna: Unaweza kuanza kuvuna liki miezi minne tangu ilipopandwa, ingawa inaweza kuendelea kukaa shambani kwa muda mrefu zaidi kutegemeana na mahitaji na hali ya soko.

Soko: Soko la liki lipo kipindi chote cha mwaka, kwa kuwa mahitaji yake ni ya kila siku.

Matumizi: Liki hutumika kama kiungo kwenye vyakula vya aina mbalimbali. Pia inaaminika kuwa zaoo hili linasaidia sana kwa watu walioko kwenye mpango wa kupunguza uzito wa miili.

Fuga kondoo kisasa uboreshe pato lako

Katika eneo letu, idadi ya wafugaji wa kondoo imepungua sana, wakati idadi ya wanohitaji imeongezeka hasa raia wa kigeni, na bei iko juu. Naomba maelezo namna ya ufugaji bora wa kondoo.” – Ester Qwang, msomaji wa MkM,Babati

Kwa siku za nyuma, jumla ya idadi ya kondoo wanaofugwa hapa nchini Tanzania ilikaribiana kuwa sawa na idadi ya mbuzi nchini kote. Kwa sasa, idadi ya kondoo imepungua kwa kiasi kikubwa ukilinganisha na idadi ya mbuzi. Hii imetokana na wafugaji kuhamishia mapenzi yao kwenye ufugaji wa mbuzi.

Kama walivyo mbuzi, kondoo pia wanaweza kufugwa na wafugaji wadogo wadogo na kwenye eneo dogo ambalo hutumika kwa kilimo pia. Kinachotakiwa ni namna ya kuongeza mazao na kuwa na ufanisi. Kwa kuzingatia yafuatayo, mfugaji wa kondoo ataweza kuwa na ufanisi mzuri.

Kondoo hupenda kujilisha kwenye makundi

Banda la kondoo

Banda na malazi ni lazima yawe mazuri na lenye nafasi ya kupitisha hewa vizuri, linaloweza kuwakinga mifugo dhidi ya mvua, jua na upepo. Sakafu iliyo nyanyuka ni nzuri zaidi.

Lakini sehemu ya mbele ya banda iwe na uwazi. Inashauriwa sakafu iwe na mwinuko kidogo.

Usafi

Ni lazima kinyesi kiondolewe kila siku ili kuweka banda katika hali ya usafi na ukavu kila wakati. Hii, itasaidia kuzuia magonjwa ambayo hushambulia kondoo mara kwa mara kama vile Pneumonia na kuoza kwato, pamoja na kupunguza uwezekano wa kuwepo wadudu nyemelezi.

Kwa kondoo wanaochungwa wakati wa mchana, banda la kawaida lililoezekwa linatosha kuwasitiri kondoo nyakati za usiku. Tenga walau skwea mita 1.5 kwa kila mnyama ili kuzuiuwezekano wa magonjwa yanayotokana na msongamano.

Kwa kondoo wanaolishwa ndani, inatakiwa:

• Sehemu kavu, banda lenye hewa na kuezekwa vizuri (skwea mita 2)

• Kihondi kizuri cha kulishia ili kufanya malisho kuwa safi na kupunguza uharibifu.

• Sehemu nzuri ya nje inayowafaa kondoo kutembea. Tenga walau skwea mita 3 kwa kila kondoo. Kila mwanakondoo anahitaji eneo la kutosha kwa ajili ya kukimbia na kucheza.

• Maji safi na jiwe la chumvi vinahitajika kuwepo wakati wote.

• Utahitajika kuwa na banda la ziada ama kwa muda kwa ajili ya kondoo wenye mimba, kuzalia na kwa ajili ya wanakondoo. Pia, kwa kondoo wanaoumwa.

• Banda la uzio kwa ajili ya kondoo unaweza kuwa rahisi zaidi kwa kuwa kondoo hawaruki wala kupanda juu.

Virutubisho kwa ajili ya kondoo

Kondoo hutumia muda mwingi wakati wa mchana kula majani na baadaye hucheua na kutafuna. Wanapendelea zaidi kula majani na vichaka ambavyo vina mchanganyiko wa madawa ya asili. Wanakondoo hujifunza kutoka kwa mama zao ni nini chakula. Kama unawaanzishia aina mpya ya chakula, lisha kwa kiasi kidogo na uweke kwenye sehemu walikozoea kulishiwa.

Kuwa makini na ukumbuke kuwa wanyama wanaopata lishe duni ni rahisi kushambuliwa na magonjwa na hawana uwezo wa kukabiliana na vimelea vya magonjwa. Kondoo jike asiyelishwa vizuri hawezi kubeba mimba. Uzalishaji wa maziwa pia huwa kidogo kiasi cha kufanya watoto wake kuwa dhaifu na kukua kwa shida.

Kuchunga

Kwa kawaida kondoo wanapenda kulisha kwa kula ardhini, lakini wanakula aina tofauti za majani. Kondoo na ng’ombe wanakuwa na muunganiko na kundi zuri la kujilisha kwa kula majani yaliyomo ardhini. Hii inatokana na kuwa wanyama hawa hushambuliwa na wadudu na magonjwa tofauti na hakuna anayedhuru mwingine. Kondoo hawaogopi mvua kama walivyo mbuzi, lakini kusimama kwenye matope husababisha ugonjwa wa miguu na kuoza kwato.

Ili kuepuka kulisha kupitiliza katika eneo moja, jambo linaloweza kutengeneza na kusababisha vimelea, usiwaache kondoo wako kula sehemu moja kwa muda mrefu zaidi ya wiki 2.

Kila kipande cha uwanda kinatakiwa kuachwa bila kulishiwa kondoo au mbuzi kwa kipindi cha wiki sita. Unahitaji kuwa na walau vipande 4 vya uwanda kwa ajili ya kuchungia kwa mzunguko. Hekari moja yenye malisho mazuri, ni lazima itoe malisho ya kutosha walau kwa kondoo wanne na watoto wao. Gawanya eneo unalohitaji kwa ajili ya kondoo wako mara nne kisha ulishe kwa mzunguko katika eneo hilo.

Kwenye eneo lenye malisho duni unahitaji kuwapatia kondoo eneo kubwa zaidi, na pengine kuwaongezea chakula chenye virutubisho. Tumia majani ya malisho anayozidi wakati wa mvua kutengeneza hay kwa ajili ya kulishia wakati wa kiangazi.

MUHOGO NI ZAO LINALO DHARAULIKA LAKINI LINA FAIDA ZAIDI YA 300.

ZAO la mhogo ni miongoni mwa mazao yasiyopewa kipaumbele kikubwa hapa nchini, huku likitajwa kuwa ni sawa na dhabu nyeupe inayooza ardhini.

Msimu wa kilimo unapowadia wakulima wengi huanza kufikilia kulima mahindi kama zao la chakula na biashara  kisha hufuatiwa na mazao mengine ya biashara, mhogo   ukionekana  kama la ziada. 

Hata hivyo imebainika kuwa kama wazalishaji wa viwanda wakiamua kukaa na wakulima wakapeana elimu ya kusindika unga wa mhogo unaotakiwa kwenye viwanda vyao Tanzania inaweza kumaliza tatizo la njaa na umasikini kwa wakati mmoja.

Hiyo ni kutokana na  utafiti uliofanyika nchini Italia kuhusiana na zao hilo na kuonyesha kuwa zao la muhogo linaweza kutumika kwa matumizi  mbalimbali zaidi ya 300 yakiwemo chakula na bidhaa kama tambi, bisukuti, mafuta ya lishe, keki, sabuni ya unga, kuni, mboga, huksi pamoja na bidhaa nyingine nyingi.Matumizi yote yaliyotajwa yanatakikana hapa nchini na viwanda vyake vipo, lakini cha kusikitisha kama sio usaliti wa wenye viwanda hivyo wamekuwa wakiagiza unga huo kutoka nje ya nchi.

Lakini pia wakati zao hilo  kwa wananchi walio wengi  linachukuliwa kama zao la kinga ya njaa hali iliyosababisha  mikoa yenye chakula kingi kuliacha likiozoea shambani wakisubiri kipindi cha njaa imefahamika kuwa linaweza kumuingizia mkulima kipato cha haraka kama soko lake likitangazwa vizuri.

“Kikwazo kikubwa sio upatikanaji wa unga wake bali ni namna wanavyouandaa ili  sumu yake iweze kutoka ndani ya masaa 12 uwe umepatikana unga mweupe”anasema Julias Wambura ambaye ni msambaza wa nafaka kwenye masoko. 

Kamati ya mbegu ya taifa yaidhinisha aina 65 za mbegu

Naibu Katibu Mkuu wizara ya Kilimo,Chakula na Ushirika,YAMUNGU KAYANDABILA

Kamati ya Taifa ya mbegu nchini imeidhinisha aina 65 za mbegu mbali mbali ambapo kwa upande wa mahindi kutakuwa na aina KUMI na SITA zinatarajia kuleta mabadiliko makubwa kwa wakulima.

Naibu Katibu Mkuu wizara ya Kilimo,Chakula na Ushirika YAMUNGU KAYANDABILA, akitangaza mbegu hizo jijini ARUSHA, amesema lengo ni kuongeza tija na kipato kwa wakulima kutokana na kupata mbegu zenye uhakika.

Wataalamu wa masuala ya mbegu ambao wako katika kamati ya Taifa ya mbegu wamekutana jijini ARUSHA kutangaza mbegu mbele ya waandishi wa habari ambazo zinataraji kuleta mabadiliko makubwa kwa wakulima.

Naibu Katibu Mkuu toka wizara ya Kilimo,Chakula na Ushirika,YAMUNGU KAYANDABILA,amesema iwapo wakulima wakitumia kikamilifu mbegu hizo wataweza kuvuna kwa wingi bila kupata hasara kutokana na mbegu walizozitangaza kuwa na uwezo mkubwa.

Kaimu Murugenzi mkuu wa Mamlaka ya udhibiti wa mbegu nchini TOSCI Dk HAMISI MTWAENZI amekiri kuwepo kwa mbegu bandia ambazo hudhoofisha juhudi za wakulima.

Aina hizo za mbegu zitaanza kuzalishwa na mawakala wa mbegu nchini ambapo mbegu zinatarajiwa kuwafikia wakulima kuanzia mwaka 2016 hadi 2017.

CHANZO CHA MIGOGORO YA WAFUGAJI NA WAKULIMA

Migogoro ya wakulima na wafugaji imekuwa ikijitokeza mara kwa mara hapa nchini na sehemu nyingine nchini Afrika. Sababu kubwa imekuwa ni kugombania ardhi na hasa uhalali wa kutumia ardhi kwa manufaa ya mfugaji au mkulima. Migogoro hii imekuwa ikisababishwa mara nyingi na wafugaji na kwa upande mwingine serikali ikichangia. Wafuagji wamekuwa wakihamahama kutoka sehemu moja kwenda nyingine kwa manufaa ya kutafuta malisho na maji au kukimbia maeneo yenye vijimelea vya magonjwa kwa wingi vinavyoweza kusababisha mifugo yao kutoweka. Wakulima nao waekuwa wakitafuta maeneo mazuri kwa ajili ya kuzalisha mazao yatakayo wasaidia wajipatie chakula na kipato cha kuwa kimu maisha yao. Katika harakati zote hizi za mfugaji na mkulima, kwa sehemu moja au nyingine zimekuwa zikiwagonganisha na kupelekea kwenye migogoro baina ya wafugaji na wakulima. 
Wakati wafugaaji wakihaha kutafuta malisho mazuri mifugo yao wakati fulani imekuwa ikipita kwenye mashamba ya wakulima. Wakulima nao wamekuwa wakienda kulima kwenye maeneo ambayo wafugaji wamekuwa wakiyatumia tangu enzi. Hii imesababisha mtafaruku, wakulima wamekuwa wakiwapiga na kuwadhuru mifugo na hata kuwapotezea uhai na kwa upande mwingine wafugaji nao wamekuwa wakivamia nyumba za wakulima kulipiza kisasi. Vita hii imekuwa haiishi, hakuna mtatatuzi kwa muda mrefu sasa. 
Wakati fulani serikali nayo imekuwa ikichangia kupelekea kwenye migogoro hii badala ya kutatua, chukulia mfano uhamishwaji wa mifugo kutoka bonde la Usangu. Hakukuwa na utaratibu mzuri, wafugaji hawakuwekewa utaratibu wa kuhakisha mifugo yao inafika maeneo waliyoelekezwa bila kuleta madhara maeneo wanayopitia. Mifugo ilihitaji kusafiri ikiwa inakula kwani ilikuwa safari ndefu mno, ilihitaji siku nyingi kidogo. Lakini wafugaji hawakuelekezwa wanafikaje huko na njia za kupitia na maeneo ambayo wangekuwa wakilisha mifugo yao humo njiani pamoja na maji. Waliondolewa wakiwa hawajajipanga na hata hawakujua wakifika huko utaratibu wa kuanza maisha utakuwaje huko. Hivyo walikuwa na hofu na ndo maana wengine badala ya kwenda huko waliweka makazi njiani na kusababisha migogoro na wakazi wa maeneo hayo. Moja ya maeneo hayo ilikuwa ni Pawaga huko Iringa na Kilosa huko Morogoro. 
Serikali bila ya kufikiri kwa kina waliwatoza faini wafugaji hao walioweka makazi njiani tena fani kubwa. Wafugaji wengi walipoteza mifugo yao njia kwa kuuza walipe faini, mingine ilipotea na mingine ilikufa. Kimsingi uhamaji ule haukuwa na manufaa kwa mfugaji zaidi ya serikali pamoja na mkulima. Wafugaji walijiona kama hawana msaada maana serikali iliwatelekeza na hata kuwanyanyasa sana walipokutwa wameweka makazi njiani. Wafugaji hawakupewa fidia kwa uhamishwaji ule ukizingati waliondolewa kwa nguvu na serikali.

Lakini hata katika maeneo ambapo wafugaji wameamua kuweka makazi yao ya kudumu, hawatengewi maeneo ya kulishia wanyama wao. Samani kubwa ipo kwa wakulima zaidi, wafugaji wanaweza wakatengewa maeneo lakini yasiwe na maji ya kunyweshea mifugo. Kwa vyovyote vile watahitaji kufunga safari kwenda kutafuta maji sehemu za mbali. Na hapo ndipo wanaweza pitisha mifugo yao kwenye mashamba ya wakulima kwa maana njia haijatengwa kwa ajili ya mifugo yao.